Zespół Aspergera należy do całościowych zaburzeń rozwoju. Dziecko z ZA cechują między innymi deficyty w sferze rozumienia sytuacji społecznych, motywów działania, myśli i uczuć innych osób. Wynika to z odmiennego funkcjonowania mózgu. Niezwykle ważną rolę odgrywa tzw. zaburzenie teorii umysłu. Z tego powodu dziecko z ZA może mieć duże trudności z rozpoznawaniem stanów emocjonalnych drugiego człowieka. Nie zauważa sygnałów przekazywanych poprzez mimikę i gesty.

Pomimo bardzo dobrej znajomości języka i pedantycznego często sposobu wypowiedzi dziecko może mieć problemy z zastosowaniem języka w kontekście społecznym. To, co dla innych przychodzi w sposób naturalny (jest oczywiste) dla dziecka z ZA jest trudne i mało intuicyjne. Dziecko może mieć trudność ze swobodną wymianą zdań, nie zawsze zauważa i rozumie myśli i uczucia innych, a przez to  ma trudności w odczytywaniu nasilenia emocji.

ROKOWANIA

W przypadku osób z ZA rokowanie w dużej mierze zależy od nabywanych umiejętności społecznych. Opisywane deficyty mają bowiem wpływ na budowanie relacji rówieśniczych, a w dalszej przyszłości również między innymi na tworzenie  udanych związków partnerskich.  Prawie połowa osób z ZA izoluje lub wycofuje się z relacji społecznych, ponieważ trudno jest  im tolerować obecność innych osób.  Społeczeństwu trudno jest, bez odpowiedniej wiedzy i zrozumienia odpowiadać na ich specyficzne potrzeby. Tworzą jakby swój własny szczelnie zamknięty świat. Ze względu na to, iż mają tendencje do nieadekwatnych wypowiedzi i zachowań w sytuacjach społecznych, często postrzegane są jako frustrujące i trudne.

Co wspiera?

W celu ułatwienia dziecku funkcjonowania niezbędne jest przede wszystkim rozumiejące i akceptujące środowisko. Dziecko, które czuje się bezpiecznie ma możliwość uczenia się i staje się otwarte na współpracę. Najlepszym sposobem do nabywania kompetencji społecznych jest środowisko rówieśnicze, ponieważ dzieci najefektywniej uczą się przez modelowanie.

Nie ma lepszego sposobu nauki, niż naturalne, codzienne sytuacje i interakcje społeczne.

Pomimo tego, iż  dzieci z ZA często natrafiają w szkole na brak zrozumienia i akceptacji ze strony rówieśników, nie należy się zrażać i poddawać. Warto zadbać o integrację dziecka z rówieśnikami. Niezwykle ważna jest taka organizacja życia szkolnego, by dziecko mogło czuć się bezpiecznie i podjęło trud nauki rozumienia sytuacji społecznych. Motywacja dziecka ma ogromny wpływ na skuteczność podjętych działań.

Uczeń z ZA potrafi włączać się do zabaw z innymi i współpracować z kolegami. Izolacja psychiczna i powrót do stereotypów pojawia się głównie przy okazji napotkanych trudnościach, zmiany czy niezrozumienia pewnej zasady, polecenia lub zachowania się innych uczniów. Ogromną rolę odgrywa w takich sytuacjach postawa nauczycieli.

Przymusowa izolacja ucznia od klasy w sytuacji pojawienia się problemów może rodzić w dziecku z ZA przekonanie, że nie jest w stanie współistnieć w środowisku szkolnym. Może to trwale zaburzyć proces terapeutyczny. Z drugiej strony może pokazać uczniowi łatwą drogę ucieczki od sytuacji trudnych, a w rezultacie nasilać zachowania niepożądane nakierowane na osiągnięcie celu (zwolnienie z zajęć z grupą i realizację nauki w formie nauczania indywidualnego).

Przeniesienie dziecka na nauczanie indywidualne wydaje się dobrym rozwiązaniem w sytuacjach kryzysowych. Czasem jest nieuniknione, nie powinno jednak stać się jedynym sposobem realizacji obowiązku szkolnego. W dalszej perspektywie prowadzi bowiem do trudnych do nadrobienia zaległości w zakresie nabywania kompetencji społecznych. Decyzja o NI powinna być zatem podejmowana jedynie w ostateczności.

Każde dziecko jest inne i potrzeby należy rozpatrywać indywidualnie. Są dzieci, które nie są w stanie odnaleźć się w systemie szkolnym i trzymanie ich w nim na siłę może prowadzić do poważnych konsekwencji oraz takie, które przy odpowiednim wsparciu doskonale się w nim odnajdą.

Bez względu na decyzję, ważne jest, aby kontakty z rówieśnikami były inicjowane również poza szkołą.

Wszystkie dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi powinny mieć szansę nauki w ze swoimi rówieśnikami, uczęszczać na lekcje w normalnych klasach lekcyjnych. 

Artykuł został skopiowany ze strony Beaty Grotowskiej za zgodą autorki.